Ιτε παίδες Καρδαμύλων

Το έθιμο αφής του «ΟΧΙ» 28ηςΟκτωβρίου

Αύριο στα Καρδάμυλα θα τελεστεί για άλλη μια φορά το έθιμο της αφής του «ΟΧΙ» στα βουνά Μαργαρίτης και Γριά. Νοιώθω την επιθυμία να γράψω δυο λόγια μια και ανήκω σε αυτούς που είχαν πάντα πολύ δραστηριότητα στο εν λόγω έθιμο......

Το έθιμο ξεκίνησε στο Μάρμαρο ( πλαγιά Μαργαρίτη) το 1948 από τους Στρατή Αναστασίου και Δημήτρη Τσίκνα ως πρωτεργάτες. Μετά το «ΟΧΙ» έγραψαν και το «11η» και το «1821» δηλώνοντας τις επετείους 11 Νοέμβριου 1912 ( απελευθέρωση της Χίου) και 25η Μάρτιου 1821. Μετά από δυο χρόνια τα παιδιά των Άνω Καρδαμύλων αποφάσισαν να κάνουν το δικό τους «ΟΧΙ» στο βουνό Γριά. Τότε το «1821» μετατράπηκε σε «25» μια και ήταν ποιο εύκολο.

Περισσότερο θα μιλήσω για τα Άνω Καρδάμυλα μια και άνηκα σε αυτή την ομάδα. Είχα ακούσει από τους παλαιότερους ότι όταν άναβαν το «ΟΧΙ» στην «Γριά» πάνω στην κορυφή άλλα παιδιά άναβαν μια μεγάλη φωτιά.  Εγώ αυτό δεν το έκανα ούτε το πρόλαβα.  

Πρωτανέβηκα στο λόφο της Γριάς το 1967, σε ηλικία 12 ετών. Τότε ανάβαμε το «ΟΧΙ»,  το «11η» και το «25». Σήμερα τα παιδιά το ανάβουν την παραμονή ενώ τότε το ανάβαμε την ημέρα.  

Δες τε τι εκάναμε τότε.  

Μια εβδομάδα πριν την αφή, ανεβαίναμε στο βουνό για να φτιάξαμε τους λάκκους και να καθαρίσομε τα χορτάρια μην βάλομε φωτιά στο βουνό. Ξημέρωμα της 28ης Οκτώβριου, 11 Νοέμβριου και 25 Μάρτιου, κατά τις 3 γυρίζαμε το χωριό με τύμπανα και σάλπιγκες, τραγουδώντας εμβατήρια. Αυτό ήταν το περιβόητο Εωθινό που για μένα ήταν ένα έθιμο απαράμιλλης ομορφιάς.  

Αφού τελειώναμε με το Εωθινό πηγαίναμε σπίτια μας να ετοιμαστούμε για την δοξολογία και την παρέλαση. Κάναμε την παρέλαση και μετά αφού τρώγαμε ανεβαίναμε στο βουνό.  Τότε το πετρέλαιο το κουβαλούσαμε με ζώα και στους ώμους μας, γιατί δεν υπήρχαν δρόμοι. Ένα «ΟΧΙ» για να ανάψει χρειαζόμασταν ένα βαρέλι πετρέλαιο. Την ώρα που ανάβαμε το «ΟΧΙ» κάποια παιδιά γύριζαν τους δρόμους του χωριού με τα περιβόητα «φουφουρίκια» τραγουδώντας εμβατήρια.

Το 1974 το έθιμο σταμάτησε να γίνεται λογω απροθυμίας των παιδιών! Το 1970 το έθιμο παρά λίγο να μην γίνει διότι λόγω φόβου ότι τελειώνει το πετρέλαιο στην γη δεν μας έδιναν το βαρέλι. Τελικά μετά από διαβουλεύσεις σκεφτήκαν οι προύχοντες να μας δώσουν το πετρέλαιο μια και δεν ήταν μεγάλη ποσότητα. Στα χρόνια της Χούντας κυκλοφόρησε η επιθυμία να πάμε να γράψομε το «ΝΑΙ», λόγω κάποιου δημοψηφίσματος. Δεν πήγαμε διότι η δουλειά ήταν πολύ και βαριόμασταν να την κάνομε.

Το 1981 είχα ξεμπαρκάρει κατά τις 15 Μάρτιου και είδα ότι τα παιδιά δεν θα άναβαν το «25». Τότε τους παρακίνησα να πάμε να το ανάψαμε! Τα παιδιά δεν ήξεραν. Πήρα τότε σκοινιά και ανεβαίνοντας στο βουνό ξαναχάραξα τα σημάδια που είχαν χαθεί. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά που γράφτηκε το «25». Μετά ξανανέβηκα να γράψομε το «ΟΧΙ» με τους ίδιους νεαρούς που στο αναμεταξύ έμαθαν πως γίνεται. Από τότε γράφεται μόνο το «ΟΧΙ» . Το «11η» και το «25» δεν ξαναγράφτηκαν. 

Ένα «ΟΧΙ» για να γραφτεί θέλει τουλάχιστον 30 παιδιά. Το «Ο» έχει διάμετρο γύρω στα 30 μέτρα. Γίνονται λαγουδάκια κάθε 20 - 30 πόντους. Μέσα στα λακουδάκια βάζομαι αχυλιά (στάχτη) που έχει μαλαχτεί με πετρέλαιο. Ανάβομαι την αχυλιά με το πετρέλαιο και κάθε λίγο ρίχνομαι πετρέλαιο για να μην σβήσει. Ο ποιο μαγκιόρος  έπιανε τα λακάκια στην βάση του «Ο», γιατί από κάτω υπήρχε ένας γκρεμός. Ο φουκαράς αυτός έτρωγε την περισσότερη κάπνα γιατί ήταν αναγκασμένος να είναι πίσω από τρία μέρη. Την βάση και τις κάτω πλευρές του «Ο». Φυσικά όλοι γυρίζαμε μαύροι από την κάπνα και για πολλές μέρες βρωμούσαμε πετρέλαιο. Είθε ο Θεός να ξανακάμομε το εωθινό και να ξαναγράψομε το «11» και το «25». Είναι ένα έθιμο μοναδικό και αξίζει μεγάλης προσοχής!

Εγώ βέβαια λαχταρώ να ξανανεβώ στο βουνό. Την τελευταία χρονιά που ανέβηκα ήταν το 1988. Τότε είχα κάνει το «ΟΧΙ» και στο «Ο» είχα χαράξει το σήμα της ειρήνης. Μια άναβα το «ΟΧΙ» μια άναβα το «ΟΧΙ» με το σήμα της ειρήνης . Μια έσβηνα το «ΧΙ» και έμενε μόνο το σήμα της ειρήνης. Έτσι παίζαμε με τα γράμματα και στο τέλος άφησα το πάνω μέρος του «Χ»,  όπου ήταν το σήμα της νίκης «V». Τότε χαιρέτησα την Γριά και είπα τόπο στα νιάτα. Ίτε το λοιπόν παίδες Καρδαμύλων . Κρατάτε τα ήθη και τα έθιμα μας διότι αν τα χάσομε αυτά,  θα χάσομε τα πάντα.

Αλέκος Καραμούζος   

Πλοίαρχος Ε.Ν  

(Πρόεδρος  ‘’Αποφοίτων Λιβανείου Γυμνασίου Καρδαμύλων Χίου)

Πηγή:www.alithia.gr