Σε μερικές μέρες θα μιλήσετε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για την αποστολή της NASA στον Πλούτωνα. Γιατί ήταν σημαντική αυτή η αποστολή;
Καταρχάς, δε μπορούμε να αφήσουμε έναν πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος ανεξερεύνητο. Ο Πλούτωνας είναι τόσο μακριά που ακόμη και με το τηλεσκόπιο Hubble υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα στην παρατήρησή του κι έτσι σχεδιάσαμε αυτή την αποστολή διότι έπρεπε να έχουμε μια γνώση όλων των πλανητών. Ο Πλούτωνας αποτελεί ένα δείγμα της ζώνης Kuiper, που σήμερα γνωρίζουμε ότι έχει χιλιάδες σώματα διαφόρων μεγεθών. Η ζώνη αυτή με τα μικρά αντικείμενα που περιέχει, αποτελεί μια σημαντική μάζα του ηλιακού μας συστήματος και καθόσον φαίνεται πως ο Πλούτωνας είναι το μεγαλύτερο από τα αντικείμενα αυτά, θέλουμε να μάθουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για αυτόν.
Φανταζόμασταν τον Πλούτωνα τόσα χρόνια. Tί είδαμε τελικά; Πώς είναι η γεωλογία του;
Είδαμε πράγματα που κανείς δεν τα φανταζόταν! Υπάρχουν αποδείξεις ότι ο φλοιός του αποτελείται κυρίως από παγωμένο νερό. Η επιφάνειά του είναι γεωλογικά σχετικώς νέα. Όταν λέμε νέα στην πλανητική γεωλογία, εννοούμε εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια κι όχι δισεκατομμύρια χρόνια, τη στιγμή που το ηλιακό μας σύστημα δημιουργήθηκε πριν 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια. Υπάρχει ένδειξη ότι οι μάζες πάγου στην επιφάνεια κινούνται όπως οι τεκτονικές πλάκες στην επιφάνεια της Γης. Οι παρατηρήσεις της επιφάνειάς του δείχνουν ακόμη ότι υπάρχουν διαβρώσεις λόγω αέρα. Πιθανότατα, υπάρχουν ορισμένα αέρια που φεύγουν από το έδαφος προς την ατμόσφαιρά του και μετακινούνται με ανέμους. Επίσης, υπάρχει μια κίνηση από παγετώνες, δηλαδή έχουμε μάζες πάγου που κινούνται πάνω στην επιφάνειά του.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το πώς είναι δυνατόν ένα τόσο μικρό σώμα ακτίνας 1187 χιλιομέτρων να μείνει γεωλογικά ενεργό μετά από τόσα δισεκατομμύρια χρόνια. Τα μοντέλα για πλανητικές επιφάνειες που έχουν δημοσιευτεί, αποκλείουν τη γεωλογική δραστηριότητα σε ένα τόσο μικρό πλανήτη.
Πώς είναι η ατμόσφαιρα στον Πλούτωνα;
Η ατμόσφαιρά του έχει πολύ μικρή πίεση, έχει αρκετά στρώματα, εμφανίζει Ν2, CH4, και περιέχει ελαφρά ομίχλη σε ύψος 150 χλμ περίπου.
Αυτό που ενδιαφέρει την ομάδα μου κι εμένα είναι ο τρόπος που ο Πλούτωνας επηρεάζεται από τον ηλιακό άνεμο. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν έχει μαγνητικό πεδίο, αλλά η ατμόσφαιρά του μπορεί να είναι ένα σύνορο με τον ηλιακό άνεμο. Ακόμη όμως ερμηνεύουμε τις μετρήσεις μας.
Τι μάθαμε για τους δορυφόρους του; Ποια είναι η τεχνολογική διάσταση της αποστολής;
Έχει ένα τεράστιο φεγγάρι, το Χάροντα, με μη ομογενή ως προς τα συστατικά της επιφάνεια, όπου φαίνεται να υπάρχουν ρωγμές, δηλαδή υπάρχει μάλλον σεισμική δραστηριότητα. Ο Βόρειος Πόλος αυτού έχει ένα μεγάλο σκοτεινό κρατήρα σε σύγκριση με το υπόλοιπο έδαφος. Όσο για τους άλλους δορυφόρους του, φαίνεται πως ορισμένοι έχουν μεγαλύτερη αντανακλαστικότητα του ηλιακού φωτός από τους άλλους.
Η τεχνολογική διάσταση της αποστολής αυτής είναι πολύ σημαντική, καθώς κατασκευάστηκε ένα διαστημόπλοιο με σκοπό να λειτουργήσει σε απόσταση τουλάχιστον 4.8 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Ήλιο, κοντά σε έναν πλανήτη θερμοκρασίας 32Κ (περίπου μείον 241.15οC) .
Ποιες οι δυσκολίες της αποστολής;
Η τροχιά του διαστημοπλοίου είναι πάνω από το επίπεδο της εκλειπτικής και τέτοια ώστε να υπάρχει λίγος χρόνος για παρατηρήσεις κοντά στον πλανήτη. Το διαστημόπλοιο έπρεπε να μαζέψει τα δεδομένα με μεγάλη ταχύτητα κι εδώ παίζει ρόλο το πόσος χώρος υπάρχει στην ψηφιακή μνήμη του, ώστε να αποθηκευτούν όλα. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι επειδή η απόσταση είναι τέτοια κι ο ρυθμός αποστολής δεδομένων από το διαστημόπλοιο στη Γη είναι μόνο 1000bits/sec, θα μας πάρει μέχρι το Νοέμβριο του 2016 να κατεβάσουμε τα Gigabytes των δεδομένων που συλλέξαμε για να μπορέσουμε να κάνουμε ολοκληρωτική χαρτογράφηση όλων των περιοχών.
Επιπλέον, η διαχείριση όλου του προγράμματος και η τεχνική εκτέλεση του περάσματος από τον πλανήτη ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη, διότι είχαμε περίπου 8 ώρες για να έρθει το σήμα από τον πομπό του New Horizons στη Γη κι άλλες τόσες για να στείλουμε εμείς εντολές σε αυτό. Λόγω αυτού, δε μπορούμε να επέμβουμε σε πραγματικό χρόνο και να κάνουμε διορθώσεις στην τροχιά του, αλλά έπρεπε όλα να είναι προκαθορισμένα και δοκιμασμένα ώστε να εκτελέσει την παρατήρηση δίχως επικοινωνία με το έδαφος.
Ακόμη, όσο χρόνο γίνονται οι παρατηρήσεις, το διαστημόπλοιο πρέπει να ελίσσεται και να στρέφει την κάμερα και τα άλλα όργανά του σε προκαθορισμένα σημεία με αποτέλεσμα η κεντρική του κεραία να είναι στραμμένη προς διάφορες κατευθύνσεις στην ουράνια σφαίρα και άρα να μην έχουμε καθόλου επικοινωνία με αυτό. Αναμενόταν λοιπόν να μην μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το διαστημόπλοιο για ένα διάστημα, λόγω του ότι οι κεραίες του ήταν αλλού στραμμένες, κι όταν μετά από περίπου 24 ώρες ξαναπήραμε σήμα από αυτό, ανακουφιστήκαμε. Ήταν ένα κρίσιμο κι αγωνιώδες κομμάτι της αποστολής γιατί αν δεν παίρναμε σήμα από το διαστημόπλοιο, υπήρχε πιθανότητα να υπάρχει κάποιο πρόβλημα και να μην αποκτούσαμε τα δεδομένα που περιμέναμε 10 χρόνια. Τότε θα είχε αποτύχει όλο το εγχείρημα.
To διαστημόπλοιο κατασκευάστηκε στο εργαστήριό μας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins κι από εκεί κατευθύναμε όλες τις δραστηριότητες.
Ποια η αντίδραση της ανθρωπότητας στις ανακαλύψεις του New Horizons;
Υπήρξε πρωτοφανές ενδιαφέρον για τον Πλούτωνα, κυρίως γιατί με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν άμεση η αλληλεπίδραση με τον κόσμο, γύρω στο 1,4 δις “hits”στα social media. Στο παρελθόν κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό.
Υπήρχε πάντα ενδιαφέρον από τον κόσμο, όπως όταν το 1989 δώσαμε στην δημοσιότητα τις φωτογραφίες του Ποσειδώνα από το Voyager, και για πρώτη φορά το κοινό ήρθε σε άμεση επαφή με αυτές. Ο κόσμος κατάλαβε ότι τα ρομποτικά διαστημόπλοια κι ο τρόπος με τον οποίο κάνουν τις παρατηρήσεις τους κι ανακαλύπτουν νέα πράγματα είναι πολύ ενδιαφέροντα, κι αυτό έδωσε μεγάλη ώθηση στη διαστημική εξερεύνηση.
Τώρα που οι New Horizons πέρασαν τον Πλούτωνα, έχουν άλλο στόχο;
Έχει γίνει η επιλογή ενός άλλου αντικείμενου στη ζώνη του Kuiper (KBO 2014 MU69) και η συνάντηση με αυτό το αντικείμενο θα γίνει την 1η Ιανουαρίου 2019 και μετά θα τελειώσει το πρόγραμμα. Δηλαδή το διαστημόπλοιο εκτοξεύθηκε τον Ιανουάριο του 2006 και θα τελειώσει το τελευταίο μέρος της αποστολής περίπου το 2020. Τώρα είναι σχεδόν 10 χρόνια στο διάστημα. Βέβαια, η NASA ενδεχομένως να χρηματοδοτήσει μια επέκταση της αποστολής, και τότε έχοντας ελάχιστα καύσιμα για να μπορούμε να αλλάξουμε την τροχιά του διαστημοπλοίου, θα λαμβάνουμε δεδομένα και θα το παρακολουθούμε να απομακρύνεται από το Ηλιακό μας σύστημα όπως το Voyager.
Ας μιλήσουμε και για την άλλη αποστολή που ετοιμάζετε, το Solar Probe Plus. Βλέπουμε τον Ήλιο κάθε μέρα, τι επιπλέον σκοπεύουμε να παρατηρήσουμε με αυτό το διαστημόπλοιο στον Ήλιο. Πώς συμμετείχε το εργαστήριο σας;
Κατασκευάζουμε όλο το διαστημόπλοιο στο Johns Hopkins και συμμετέχουμε με ένα πείραμα. Τα πειράματα κατασκευάζονται από όλη την επιστημονική κοινότητα και το δικό μας είναι για σωματίδια χαμηλής ενέργειας. Το διαστημόπλοιο έχει προγραμματιστεί να εκτοξευθεί στις 31/7/2018. Όντως, τον Ήλιο τον βλέπουμε κάθε μέρα. Όπως με το τηλεσκόπιο βλέπαμε και τον Κρόνο και τον Δία. Επί τη βάσει των τηλεσκοπικών παρατηρήσεων κατασκευάζονται μοντέλα μηχανισμών και φαινομένων σε αυτούς. Θα έλεγα ότι μηδενός εξαιρουμένου, σε όλους τους πλανήτες που έχουμε εξερευνήσει έχει αποδειχθεί ότι τα μοντέλα που είχαμε αρχικά υποθέσει ήταν λάθος. Αυτό σημαίνει ότι η επιτόπου εξερεύνηση είναι πάντοτε αναγκαία για να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει και όλοι πιστεύουν ότι το ίδιο θα συμβεί και με την περίπτωση του Ήλιου. Το να κάνει κανείς τηλεσκοπικές παρατηρήσεις δεν είναι το ίδιο με το να επιβεβαιώνει με επιτόπιες μετρήσεις. Τέλος, μπορεί να συνδέσει κανείς τις τηλεσκοπικές παρατηρήσεις με τις επιτόπου μετρήσεις, για να καταλάβει τη φαινομενολογία και τα φυσικά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα εκεί. Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τον Ήλιο γιατί ο διαστημικός καιρός, όπως διδάσκεστε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφορά κυρίως στην πρόβλεψη των ηλιακών εκλάμψεων, και συγκεκριμένα εάν κάποια έκλαμψη μπορεί να παράγει πρωτόνια αρκετά υψηλής ενέργειας τα οποία θα είναι θανατηφόρα για αστροναύτες που τυχόν θα βρίσκονται στο διάστημα. Σήμερα, δεν υπάρχει κάποιο αξιόλογο θεωρητικό μοντέλο πρόβλεψης ή κάποια μέθοδος τηλεσκοπικής παρατήρησης του Ηλίου ούτε από δορυφόρους, ούτε από το έδαφος που να μπορεί παρατηρώντας μια κηλίδα, μια περιοχή που φαίνεται ότι έχει κάποια δραστηριότητα, να προβλέψει το χρόνο της έκρηξής της και την παραγωγή πρωτονίων υψηλής ενεργείας, ούτε βέβαια μπορεί να προβλεφθεί η συνολική ακτινοβολία σε διάρκεια 24 ωρών.
Μόνο εάν μπορέσουμε και συνδέσουμε με το Solar Probe Plus τον τοπικό διαστημικό καιρό με τις τηλεσκοπικές παρατηρήσεις, θα έχουμε την πιθανότητα να κατασκευαστούν μοντέλα τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν αξιόπιστες προβλέψεις.
Πιστεύετε ότι ένα τέτοιο μοντέλο θα ήταν χρήσιμο για μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη;
Δεν είναι σίγουρο, αλλά είναι μια κατεύθυνση που μπορεί να επιτευχθεί στο μέλλον και ενδεχόμενα ταξίδια στον Άρη με ανθρώπινα πληρώματα έχουν ένα βασικό πρόβλημα, το οποίο πολύς κόσμος, από τους ειδήμονες που κάνουν προγράμματα και μελέτες για επανδρωμένες αποστολές δεν συζητάει. Ορισμένοι επιστήμονες και μηχανικοί έχουν την άποψη ότι μέχρι τότε θα βρεθεί ένα χαπάκι που θα το παίρνει ο άνθρωπος και θα επιδιορθώνει τη ζημιά στο DNA από την ακτινοβολία. Αυτό πολλοί από εμάς το θεωρούν όνειρο θερινής νυκτός. Δεν πρόκειται να γίνει στο εγγύς μέλλον. Οι μόνοι ζωντανοί οργανισμοί που μπορούν και επιδιορθώνουν το DNA από την ακτινοβολία είναι μικροβακτηρίδια, δηλαδή πολύ απλοί οργανισμοί. Ο άνθρωπος είναι μάλλον πολύπλοκος και δεν θα είναι τόσο εύκολο να αποφύγει κανείς την επιρροή της ακτινοβολίας. Τώρα βέβαια, η άλλη εναλλακτική είναι η κατασκευή ενός μικρού καταφύγιου μέσα στο διαστημόπλοιο το οποίο να έχει τοιχώματα πάχους 2-3 εκατοστών από ατσάλι όπου θα καταφεύγουν οι αστροναύτες για λίγες ώρες μέχρι να περάσει ο κίνδυνος.
Αυτό σημαίνει δύο πράγματα:
Πρώτον, και βασικότερο, ότι υπάρχει η δυνατότητα να μεταφερθεί στο διάστημα αυτός ο κύβος με διαστάσεις μισού τυπικού δωματίου που ζυγίζει τουλάχιστον 20 τόνους. Δεν υπάρχει πύραυλος που έχει την δυνατότητα να ανεβάσει αυτό το τεράστιο βάρος στο διάστημα συν το διαστημόπλοιο και πλήρωμα. Όχι μόνο θα πρέπει να κατασκευαστεί το κανονικό διαστημόπλοιο που θα ζυγίζει αρκετούς τόνους, αλλά επιπλέον και το ατσάλινο δωμάτιο και αυτό είναι τρομερά δύσκολο.
Δεύτερον, υπονοεί ότι θα υπάρχει η δυνατότητα να ξέρουν οι αστροναύτες πότε θα μπουν μέσα στο διαστημικό καταφύγιο. Και αν ακόμη είναι εφικτή η πρόβλεψη, θα πρέπει να ενημερωθούν οι αστροναύτες εγκαίρως. Βέβαια, μπορούν να υπάρχουν μετρητές πρωτονίων και όταν η ισχύς φθάσει πάνω από κάποιο επίπεδο να σπεύσουν κατευθείαν στο καταφύγιο.
Το πιο βασικό είναι να υπάρχει η δυνατότητα πρόβλεψης και αυτό δεν το έχουμε προς το παρόν και δεν ξέρω πότε θα το αποκτήσουμε.
Ποιά είναι η δυσκολία του προγράμματος Solar Probe Plus;
Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα γιατί κατασκευάζουμε το διαστημόπλοιο πίσω από ένα αλεξήλιο.
Το αλεξήλιο θα είναι πάντα στραμμένο προς την κατεύθυνση του Ηλίου. Το διαστημόπλοιο είναι κατασκευασμένο από πίσω. Η θερμοκρασία στο αλεξήλιο, όταν το διαστημόπλοιο θα βρίσκεται στο περιήλιο θα είναι γύρω στους 1500 βαθμοί Κελσίου, αλλά το διαστημόπλοιο θα λειτουργεί στους 30 βαθμούς Κελσίου. Θα είναι θερμικά μονωμένο χάρη στο αλεξήλιο και φυσικά το αλεξήλιο πρέπει να αντέξει την εκτόξευση. Μετά την εκτόξευση το διαστημόπλοιο θα περάσει αρκετές φορές από την Αφροδίτη για να χρησιμοποιήσουμε την βαρύτητά της και να ελαττώσουμε την ταχύτητα του. Επιπλέον, έχει ηλιακούς συλλέκτες και στο περιήλιο θα απέχει γύρω στα 6 εκατομμύρια χιλιόμετρα από την επιφάνεια του Ηλίου και βέβαια όλα τα όργανα θα είναι στη σκιά.
Στην καριέρα σας ευτυχίσατε να συμμετάσχετε σε αποστολές σε όλους τους πλανήτες. Θα μπορούσατε να κάνετε το ίδιο αν αρχίζατε σήμερα;
Έτυχε και βρέθηκα στο σωστό μέρος και με τους σωστούς ανθρώπους όταν άρχισε η διαστημική εποχή και η πρώτη μου αποστολή ήταν το Mariner 4 στον Άρη. Αυτό πλέον, δε μπορεί να ξαναγίνει επειδή ήταν μια ιστορική συγκυρία κι εντός μιας πεντηκονταετίας, έλαβα μέρος σε αποστολές που ερεύνησαν σε πρώτη φάση όλους τους πλανήτες. Πλέον, οι αποστολές δε γίνονται κάθε 2 χρόνια αλλά κάθε 10-15. Οπότε, αν άρχιζα τώρα δε θα είχε σημασία αν θα μπορούσα, ή αν θα ήθελα να το ξανακάνω, καθώς δεν είναι δυνατόν πλέον να συμβεί για οποιονδήποτε σήμερα, διότι δε γίνονται πια τόσο συχνές εκτοξεύσεις για την εξερεύνηση των πλανητών.
Για παράδειγμα, τον καιρό που μου ζήτησε ο Van Allen να κατασκευάσω τον μετρητή για το πείραμα του Mariner 4, η εκτόξευση έγινε σε ενάμισι χρόνο. Δηλαδή μέσα σε ενάμισι χρόνο είχαν προγραμματιστεί τα πάντα, είχε κατασκευαστεί το διαστημόπλοιο και τα όργανα. Σήμερα, εν αντιθέσει, χρειάζονται 5-10 χρόνια προετοιμασίας για την απόφαση, λόγω έλλειψης πόρων, αυξημένης γραφειοκρατίας και της ύπαρξης φόβου αποτυχίας στις διαστημικές υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να γίνονται όλα πολύ αργά και προσεκτικά και με πάρα πολλούς ελέγχους. Στη δεκαετία του ’80 γινόταν μια αποστολή κάθε 10 χρόνια και στο τέλος αυτής, επειδή μαράζωνε η διαστημική επιστήμη, άρχισε η επιστημονική κοινότητα να κάνει συχνότερες και φθηνότερες αποστολές. Τότε μου δόθηκε η ευκαιρία να προτείνω τη γραμμή αποστολών Discovery που υιοθετήθηκε έκτοτε. Σήμερα προετοιμάζεται το δωδέκατο διαστημόπλοιο σ’αυτή τη γραμμή και πλέον έχουμε συχνότερες αποστολές -σχεδόν μία κάθε δύο χρόνια- με πολύ μικρότερο κόστος και με πολύ περισσότερα επιστημονικά αποτελέσματα από την κάθε μία. Έχουμε βέβαια και μεγαλύτερης διάρκειας αποστολές όπως το New Horizons, το οποίο ανήκει στη σειρά New Frontiers.
Πολλά καθημερινά αντικείμενα είναι προϊόντα της διαστημικής έρευνας. Έχει υπάρξει μεγάλη συζήτηση για την προώθηση της τεχνολογίας από τα διαστημικά προγράμματα. Πιστεύετε ότι αυτό θα μπορούσε να δώσει θέσεις εργασίας;
Μα έχει ήδη δώσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο. Έχουμε πλέον μια καινούργια οικονομία. Τον καιρό που κατασκευάζαμε εμείς το Voyager την δεκαετία του ΄70 είχαμε έναν πρωτοποριακό πομπό. Αυτός ο πρωτοποριακός πομπός που λειτουργούσε στα 2800 ΜΗz, ήταν ο βασικός πομπός που χρησιμοποιήθηκε από τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους που άρχισαν τις επικοινωνίες και έδωσε την ώθηση στους μικροπομπούς, οι οποίοι σήμερα χρησιμοποιούνται σε όλα τα κινητά μας τηλέφωνα. Επίσης, στο Mariner 4 είχαμε την πρώτη ψηφιακή τηλεόραση. Η εκτόξευση του Mariner 4 έγινε το 1964. Μετά από 30 χρόνια η ψηφιακή τηλεόραση ήρθε στην κοινωνία και στον εμπορικό τομέα. Σήμερα, βέβαια, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο γρήγορα. Στο Mariner 4 είχαμε κάνει μικρο-τσιπς στο εργαστήριο. Ομοίως στο Voyager. Αυτά τα μικροτσίπ τα πήραν οι εταιρείες ηλεκτρονικών και άρχισαν να τα επεξεργάζονται και να τα προωθούν. Από εκεί προήλθαν οι μικροεπεξεργαστές. Και όλα αυτά έχουν δώσει τεράστια ώθηση στη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν το έχουμε καταλάβει αυτό πολύ καλά και υπάρχουν νέοι άνθρωποι που έχουν ιδέες και προσπαθούν να κάνουν πράγματα. Θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερες εταιρείες λογισμικού που είναι και προσοδοφόρο επάγγελμα και δεν χρειάζεται μεγάλη επένδυση. Δεν χρειάζεται κανείς να αγοράσει μηχανήματα τεράστια, ίσως χρειάζεται ένας καλός υπολογιστή και ένα μυαλό και όλα μπορούν να συμβούν. Δυστυχώς, η γραφειοκρατία πνίγει την καινοτομία και χρειάζεται εγγραφή στο εμπορικό επιμελητήριο, καθώς και πληρωμές σε διάφορους φορείς. Για αυτό προσπαθήσαμε όταν ήμουν πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας να προωθήσουμε αυτές τις κοιτίδες καινοτομίας όπως το Corallia, που έχει βοηθήσει πάρα πολλούς νέους ανθρώπους που ήθελαν να κάνουν μια εταιρεία και τους έδινε μια ταχυδρομική διεύθυνση που είναι υποχρεωτική για μια νέα εταιρεία. Τους βοηθούσαν με τις άδειες και τη γραφειοκρατία. Την τελευταία φορά που κοίταξα, είχαν γύρω στις 200 εταιρείες και όλες εξαγωγικές. Πριν 3 χρόνια οι εξαγωγές τους ήταν 250 εκατομμύρια τον χρόνο. Δημιουργούν θέσεις εργασίας και είναι υψηλής ποιότητας θέσεις εργασίας. Είναι καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Το πρόβλημα με την χώρα είναι ότι είναι έτοιμη πάντα να βάλει την όπισθεν και δεν κοιτάει τον καθρέφτη να δει αν πίσω υπάρχει λάκκος ή γκρεμός.
Πρόσφατα ήμασταν στο συνέδριο της Κοσμολογίας των 7 σοφών και ήταν η σοφία που ενέπνευσε αρκετούς από τους παρευρισκόμενους. Θεωρείτε ότι η Ελλάδα σήμερα μπορεί να χαρίσει στην ανθρωπότητα σοφούς;
Οι άνθρωποι που έχουν πιθανότητα να χαρίσουν σοφία είναι αυτοί που δραπετεύουν. Νέοι όπως εσείς. Δυστυχώς η χώρα μας έχει τρομερά προβλήματα.Έχει υποτιμήσει την αριστεία και την αξιοκρατία και καμιά χώρα δεν προοδεύει όταν έχει αναξιοκρατία. Δεν νομίζω ότι σε αυτή τη χώρα κάποιο παιδί, νέος/α, μπορεί να διακριθεί και να την προωθήσει το σύστημα για να γίνει σοφός/ή. Συνήθως τους τσαλαπατούν και αυτή είναι η πραγματική κατάσταση και για αυτό όπως βλέπετε πολλοί νέοι και νέες φεύγουν. Έχουμε πολύ ταλαντούχο κόσμο στην νεολαία μας, που πρέπει να τους εκπαιδεύουμε σωστά και να μην τους εμποδίζουμε να μαθαίνουν. Θα πρέπει να τους ενθαρρύνουμε αντί να τους αποθαρρύνουμε και εμείς κάνουμε πάντοτε το αντίθετο ως χώρα και ως σύστημα. Ορισμένες νησίδες αριστείας που υπάρχουν στη χώρα είναι, ως επί το πλείστον, άνθρωποι που δραπέτευσαν και επανήλθαν, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, και συνήθως χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από άλλους θεσμούς, από ιδιωτικές εταιρείες, από κονδύλια που δεν προέρχονται από το ελληνικό κράτος. Στην Ελλάδα ως επί το πλείστον η έρευνα υποβαθμίζεται.
Όπως ξέρετε ήμουν ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας. Ξοδεύαμε το 0.6% του ΑΕΠ για έρευνα και καινοτομία. Τώρα δεν ξέρω πού έχει καταλήξει, οπωσδήποτε όμως έχει ελαττωθεί. Εμείς ως ΕΣΕΤ κατασκευάσαμε ένα στρατηγικό πλαίσιο με 7-ετή ορίζοντα, αλλά η τότε κυβέρνηση δεν το τήρησε. Είχαμε προτείνει, ότι πρέπει να καταλήξουμε στο 1,5% του ΑΕΠ ώστε να γίνει η χώρα ανταγωνιστική και να σταθεί στο ίδιο επίπεδο με τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Αυτό το στρατηγικό σχέδιο που είναι το πρώτο που έκανε ποτέ η Ελλάδα, το πήραν και το έβαλαν στην ιστοσελίδα, το σύγχρονο ράφι που λέμε.
Η Ελλάδα μπορεί να παράγει σοφούς. Έχουμε αρκετούς σοφούς. Υπάρχει μια μελέτη που έκανε ο κ. Ιωαννίδης και είχε δημοσιευθεί στην Καθημερινή. Το 3% των επιστημόνων με την μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο είναι Έλληνες. Λάβετε υπόψη ότι οι Έλληνες είναι μόλις 0.2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Επίσης το 85% από αυτό το 3% των επιστημόνων με την μεγαλύτερη επιρροή λειτουργούν μονίμως στο εξωτερικό, όχι στην Ελλάδα, και σχεδόν οι υπόλοιποι 15% προήλθαν από το εξωτερικό. Αυτό δείχνει ότι το κράτος αυτό δεν έχει τη δυνατότητα να προωθήσει, ή να κρατήσει κόσμο που είναι ταλαντούχοι και αυτοί αναγκάζονται συνεχώς να δραπετεύουν.
Τι πρέπει να αλλάξει στην χώρα;
Νομίζω ότι πρέπει να υπάρξει αλλαγή του ήθους της χώρας της οποίας ο πληθυσμός της θεωρεί ηθικό να κλέβει το κράτος και να παίρνει διπλή σύνταξη της μάνας τους που πέθανε πριν 10 χρόνια και να είναι το 1/3 τυφλοί στην Ζάκυνθο, αν θυμάμαι καλά. Το πρόβλημα είναι ότι δυστυχώς δεν έχουμε προωθήσει ήθος και αξία στην παιδεία της χώρας. Ή μάλλον κατέρρευσαν αυτά και έχουμε μάθει ότι είναι αποδεκτό να πάρεις έναν διορισμό και να μην κάνεις τίποτα και να έχεις κάποια άλλη δουλειά έξω. Δεν πειράζει να κοροϊδεύουμε το κράτος. Που σημαίνει ότι οι πολιτικοί προώθησαν αυτού του είδους την κουλτούρα και βλέπουμε τα αποτελέσματα. Επομένως, δεν είναι θέμα να αλλάξουμε μόνο πολιτική στην τεχνολογία. Φυσικά η αλλαγή πολιτικής προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει μεν προσωρινά την έρευνα και την τεχνολογία, αλλά είναι κρίσιμο το να αλλάξουμε ως χώρα, να αλλάξουμε τη νοοτροπία και το ήθος μας, αλλιώς είμαστε καταδικασμένοι.
Πώς επιλέξατε την διαστημική;
Δεν την επέλεξα. Με επέλεξε. Μην ξεχνάτε ότι όταν εγώ μεγάλωνα δεν υπήρχε διαστημική, δεν υπήρχαν δορυφόροι. Ήμουν πρωτοετής φοιτητής όταν εκτοξεύθηκε ο πρώτος δορυφόρος, ο Sputnik. Και από εκεί και πέρα, όπως είπαμε, ήταν η συγκυρία και βρέθηκα με καλούς ανθρώπους και βρέθηκα μέσα σε μία χώρα που η αξιοκρατία είναι το δεδομένο. Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει περίπτωση να χρειαστείς να πας στο βουλευτή σου να σου βρει μια θέση εργασίας. Και εγώ όταν ήμουνα ενεργός ως διοικητής των διαστημικών προγραμμάτων έλεγα σε όλους τους προϊσταμένους: «παιδιά θέλω να προσλαμβάνετε ανθρώπους που είναι εξυπνότεροι από εσάς». Και το τηρούσαμε αυτό το πράγμα. Έτσι έρχεται η πρόοδος. Αυτό βέβαια οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο επικεφαλής είναι ο πιο χαζός της επιχείρησης-αλλά συζητάμε για τις ειδικότητες-πρέπει να αρχίσεις από κάπου. Με αυτόν τον τρόπο, βρίσκεις ικανούς ανθρώπους και τους προσλαμβάνεις και τους βοηθάς να χρησιμοποιήσουν το ταλέντο τους.
Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο άνθρωπο;
Να φύγει από την Ελλάδα. Όταν αρκετοί από εσάς τους νέους και τις νέες φύγετε από την Ελλάδα και δείτε πως λειτουργεί ο προηγμένος κόσμος, Ευρώπη, Αμερική, Ιαπωνία, και πλέον Κίνα, θα καταλάβετε, θα ζήσετε την αξιοκρατία και θα δείτε πως εκτιμάται το ταλέντο, θα δείτε το ήθος της επιστήμης και της τεχνολογίας και κάποτε μπορεί να αποφασίσετε να επιστρέψετε σε αυτή τη χώρα και να δημιουργηθεί μια κρίσιμη μάζα ικανότητας και ήθους και καινοτομίας και διαφορετικού πνεύματος για να αλλάξετε την κοινωνία και το σύστημα. Διαφορετικά θα φυτοζωεί αυτή η χώρα πάντοτε.
Ποιο ήταν το δυσκολότερο εμπόδιο που έπρεπε να υπερνικήσετε στην καριέρα σας;
Εμπόδια υπάρχουν πάντα όταν ανταγωνίζεσαι. Επί παραδείγματι, για το πείραμα στο Voyager, εγώ είχα μόλις φύγει από το πανεπιστήμιο της Iowa και πήγα στο Johns Hopkins. Άλλος συνάδελφος είχε φύγει από το πανεπιστήμιο του Σικάγου και είχε πάει στο Maryland και αποφασίσαμε να κάνουμε μια ομάδα και να καταθέσουμε μια πρόταση. Ανταγωνιστές ήταν ο Simpson από το πανεπιστήμιο του Σικάγου, ο Van Allen από την Iowa, δηλαδή αυτοί που ήταν η ιεραρχία και οι πρωτοπόροι της διαστημικής επιστήμης τότε. Στο τέλος, η επιτροπή αξιολόγησης της NASA επέλεξε εμάς τους νέους.
Αυτή η χώρα (Ηνωμ. Πολιτείες) έχει τη δυνατότητα να κάνει μια ανεξάρτητη κρίση και η επιτροπή η οποία συγκλήθηκε για να εκλέξει τα προγράμματα δεν είχε καμία σχέση ούτε με τον Van Allen, ούτε με τον Simpson. Ανεξάρτητοι άνθρωποι. Απλά κοίταξαν να βρουν ποιος είναι ο καλύτερος σχεδιασμός. Οι προτάσεις του Van Allen είχαν πιο συντηρητικές τεχνολογίες, πιo συντηρητικούς μετρητές. Αυτό δείχνει ότι όπου υπάρχει η αξιοκρατία και ανεξάρτητοι άνθρωποι, και αυτό έχει να κάνει με το ήθος της χώρας, θα επιλεγεί ο καλύτερος. Έκριναν το πρόγραμμα που είχαμε προτείνει, διαπίστωσαν ότι είναι σχετικώς μακράς διάρκειας, και έτσι αρχίσαμε για μια αποστολή που είχε σχεδιασθεί να διαρκέσει 4 χρόνια. Και επέλεξαν νέους ανθρώπους με τεχνολογίες με μεγάλο ρίσκο, διότι τότε είχα επιλέξει μετρητές στερεάς κατάστασης με πάχος 2μm. Ποτέ ως τότε δεν είχε πετάξει τέτοιο πράγμα. Επιλέξαμε στο πείραμά μας να το βάλουμε σε μια πλατφόρμα που περιστρέφονταν κάθε λίγα δευτερόλεπτα για να κάνουμε μετρήσεις σε 360ο. Αυτές ήταν πρωτοποριακές τεχνολογίες για την εποχή και επιλέχθηκαν παρά το γεγονός ότι είχαν μεγάλο ρίσκο. Αυτό ήταν κάτι δύσκολο.
Το άλλο εμπόδιο είχε να κάνει με τα καθήκοντά μου. Εγώ τουλάχιστον ποτέ μου δεν έκανα αίτηση για προαγωγή σε ανώτερη θέση. Απλά δεν έκανα, διότι προσπαθούσα να κάνω το καλύτερο δυνατό στη θέση που είχα. Οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαζόμουνα και οι προϊστάμενοι, χωρίς να με υποχρεώνουν, μου πρότειναν να αναλαμβάνω διευθυντικές θέσεις διαφόρων προγραμμάτων. Εγώ συνήθως δεν ήθελα διοικητικές θέσεις γιατί αυτό θα με αποσπούσε από την εργασία μου ως επιστήμονα και αυτό αγαπούσα να κάνω. Αλλά επειδή είχα μεγάλη υποστήριξη από την διοίκηση του πανεπιστημίου και του εργαστηρίου, μετά από ένα διάστημα συγκατατέθηκα, καθώς όφειλα να ασκήσω και εγώ διοίκηση εφόσον υπήρχαν προβλήματα να λυθούν και μου το ζήτησαν.
Όταν κάνεις τη δουλειά σου και την κάνεις ευσυνείδητα και προσπαθείς να επιτύχεις αυτό για το οποίο είσαι υπεύθυνος/η και υπάρχει ένα διοικητικό περιβάλλον το οποίο το εκτιμά και το προωθεί, διότι όλο το ίδρυμα προβάλλεται με αυτό τον τρόπο, τότε αυτομάτως φτάνεις σε κάποιο σημείο όπου καλείσαι να αναλάβεις μεγάλες ευθύνες. Τη μόνη θέση που δεν δέχθηκα ήταν όταν μου πρότειναν να γίνω διοικητής της NASA γιατί αυτό ήταν 100% διοικητικό, δηλαδή δεν θα είχα ούτε 5 λεπτά δικά μου για να κοιτάω τα δεδομένα από το Voyager. Ήταν τρομερή διοικητική δουλειά και απαιτούσε μια τεράστια δημόσια παρουσία με βουλευτές, γερουσιαστές και κόσμο. Είσαι συνεχώς σε διαπραγματεύσεις και έτσι αποφάσισα ότι αυτό δεν θα το κάνω. Και υπήρχαν άλλοι έπειτα που ήταν καλύτεροι, πολύ καλύτεροι και θα μπορούσαν να το κάνουν.
Και εκτός από το επαγγελματικό; Σε προσωπικό επίπεδο, η μεγαλύτερη δυσκολία;
Έχω παιδιά και εγγόνια. Πώς σας φαίνεται αυτό;
Η ανθρωπότητα έχει εξελιχθεί από την εξερεύνηση του διαστήματος;
Οπωσδήποτε. Η ποιότητα ζωής έχει βελτιωθεί αφάνταστα μέσω της διαστημικής τεχνολογίας και των επιπτώσεων της διαστημικής τεχνολογίας. Και αυτό έχει στοιχειοθετηθεί, είναι αποδεδειγμένο, με μελέτες από την NASA και την ESA. Δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανένας. Πολύς κόσμος δεν το καταλαβαίνει αυτό και νομίζει ότι ξοδεύονται λεφτά στον αέρα. Τα ποσά του προϋπολογισμού και της ESA και της NASA είναι μηδαμινά συγκρινόμενα με τα ποσά που χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν τις κοινωνικές ανάγκες. Συγκεκριμένα οι κοινωνικές ασφαλίσεις στην Αμερική κοστίζουν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Ο προϋπολογισμός της NASAείναι 18δις. Οι στρατιωτικές δαπάνες είναι 600 δις. Οι δαπάνες για την NASA είναι λίγα ευρώ τον χρόνο ανά πολίτη, αλλά οι επιπτώσεις, το τεχνολογικό fallout, μεγάλο. Το fallout ήταν μια λέξη που χρησιμοποιούνταν τότε που γινόταν εκρήξεις στην ατμόσφαιρα από ατομικά όπλα, έπεφτε στο έδαφος ραδιενέργεια και λεγόταν radio active fallout. Τώρα μιλάμε για τεχνολογικό fallout από το διαστημικό πρόγραμμα που είναι τεράστιο. Αποτυπώνεται κατευθείαν μέσα στην κοινωνία. Μέσα στη δραστηριότητα των ατόμων. Με τα καινούργια προϊόντα, με τις καινούργιες θέσεις εργασίας, όλα αυτά είναι βασικά που πρέπει κάποιος να λάβει υπόψιν του πριν πει ότι πετάμε λεφτά στο διάστημα. Πρέπει να γίνει καταληπτό ότι αυτά τα λεφτά δεν πάνε στο διάστημα, πάνε για να πληρώσουν τους μισθούς των ανθρώπων που δουλεύουν στα πανεπιστήμια και τις εταιρείες για να κατασκευάσουν αυτά τα οχήματα που φεύγουν προς το διάστημα, αλλά δεν πετιούνται τα λεφτά. Είναι θέσεις εργασίας για τους ανθρώπους που αμείβονται να κάνουν αυτό το πράγμα. Νομίζω ότι είναι επένδυση εις το μέλλον, αν θα ήθελα να το χαρακτηρίσω. Είναι επένδυση στο μέλλον της ανθρωπότητας. Και έχει συμβάλλει στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας σε όλες τις χώρες.
* Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στις Νάντια Μουτσουρούφη και Ευγενία Κουτσουμπού, μέλη της AstroSpace Team.
Πηγή:www.politischios.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου